بسیاری از داروهائیکه برای بیماریهای مختلف تجویز می شوند، می توانند عملکرد جنسی طبیعی در مردان را دچار اختلال نمایند، که بعضاً نیز این اختلال بسیار شدید خواهد بود. علت آن عوارض جانبی نا خواسته­ای است که بعضی از داروها دارند. در مردانیکه از قبل دارای عملکرد جنسی غیر طبیعی هستند، بایستی حداکثر تلاش را کرد که بیماری آنها با داروهائی که کمترین عارضه را دارند، درمان شود. ایجاد مشکلات جنسی برای بیمار، سبب می شود که تحمل بیمار نسبت به داروی مسبب کم شده و سر خود دارو را قطع کند، که این امر گاهاً منجر به عوارض خیلی خطرناکی می گردد. هدف از طرح این موضوع این است که خوانندگان گرامی آگاهی پیدا کنند که تمامی اختلالات جنسی ناشی از بیماری مجزائی نیستند و در بسیاری از موارد علت آن داروئی است که فرد مصرف می کند، و این علت اختلال جنسی، از مواردی است که به راحتی و بسرعت قابل درمان می باشد.

تقریباً نصف مردانیکه بیش از 65 سال سن دارند، روزانه بطور متوسط سه نوع دارو برای بیماربهای مختلف مصرف می نمایند. در سطور بعدی مهمترین داروهائیکه سبب اختلالات جنسی می شوند، مختصراً توضیح داده خواهند شد. اختلالات جنسی در مردان را به سه دستة بزرگ تقسیم می کنند: اختلال در نعوظ، اختلال در انزال و اختلال در میل جنسی. در نتیجه می توان اثرات داروها را در ایجاد هر یک از اختلالات فوق بررسی نمود.

داروهای ضد فشار خون

تقریباً 50 درصد مردان در دهة 60 زندگی از داروهای ضد فشار خون استفاده می نمایند. متیل دوپا امروزه کمتر استفاده می شود. این دارو در 30-20 درصد مردانیکه از آن استفاده می کنند، سبب ایجاد اختلال در نعوظ می شود. از داروهائیکه بطور وسیع در درمان فشار خون استفاده می شود، مدرّها یا داروهای زیاد کنندة ادرار هستند. سردستة این داروها، هیدروکلروتیازید می باشد، که علاوه از اینکه میل جنسی را کاهش می دهد، می تواند سبب اختلال در نعوظ نیز گردد. از دیگر داروهائیکه خیلی در درمان فشارخون استفاده می شوند پروپرانولول و آتنولول می باشند. آتنولول در 10 درصد مردان سبب ایجاد اختلال نعوظ می شود، علاوه از آن، سبب کاهش میزان هورمون مردانه یا همان تستوسترون در خون می گردد. پروپرانولول در 15-10 درصد مردان سبب اختلالات جنسی بیشتر به شکل اختلال در نعوظ می شود. داروی ضد فشار خون دیگر که زیاد استفاده می شود، پرازوسین است. در کشور ما این دارو بیشتر برای درمان مشکلات ادراری در بزرگی خوش خیم پروستات تجویز می شود. حدود 30 درصد بیمارانیکه پرازوسین را همراه با یک داروی مدرّ استفاده می نمایند، مبتلا به اختلالات جنسی خواهند شد. داروی دیگر که بطور خیلی وسیع برای درمان مشکلات ادراری در بزرگی پروستات استفاده می شود، تامسولوسین است. این دارو در کوتاه مدت در 10 درصد مردان و در دراز مدت در 30 درصد مردان سبب اختلال در انزال می گردد که بصورت انزال پسگرد است. وراپامیل و آملودیپین از دیگر داروهای ضد فشار خون هستند که زیاد استفاده می شوند. میزان عارضة اختلال جنسی با این دو دارو کمتر از داروهای فوق الذکر می باشد، ولی آنها در تعداد اندکی از بیماران سبب کاهش میل جنسی و ناتوانی جنسی می شوند. کاپتوپریل و آنالاپریل از جمله داروهای ضد فشار خون هستند که عوارض جنسی خیلی اندکی دارند.

 داروهای ضد افسردگی

این دسته از داروها مهمترین گروه داورئی هستند که سبب اختلالات جنسی در مردان و زنان می شوند. میزان اختلال جنسی با مصرف این داروها حدود 30 درصد است. نسل جدید داروهای ضد افسردگی عوارض جنسی اندکی دارند. کلومیپرامین، ایمی پرامین و آمی تریپتیلین جزو ضد افسردگیهای سه حلقه ای هستند که هنوز هم مورد استفاده قرار می گیرند. کلومیپرامین و ایمی پرامین بیشترین اثر سوء را در عملکرد جنسی دارند. حتی با کمترین دوز کلومیپرامین ممکن است اختلال جنسی ایجاد گردد، ولی اختلال جنسی ناشی از آمی تریپتیلین بستگی به دوز آن دارد. کلومیپرامین در 40 درصد مردان سبب اختلال در انزال، در 20 در صد موارد سبب کاهش میل جنسی و در 20-15 در صد موارد سبب اختلال در نعوظ می گردد. میزان اختلالات جنسی با ایمی پرامین در حد متوسط و این میزان با آمی تریپتیلین حداقل است. ایمی پرامین بیشتر سبب اختلال در ارگاسم در خانمها و سبب اختلال در انزال در آقایان می شود. 55 درصد خانمهائیکه ایمی پرامین مصرف می کنند در رسیدن به ارگاسم مشکل پیدا می کنند. از این دسته داروها نورتریپتیلین کمتر از همه عارضة جنسی دارد.

گروه بعدی داروهای ضد افسردگی که تقریباً جایگزین گروه قبلی شده اند، داروهائی هستند که میزان سروتونین در مغز را بالا می برند. از این گروه داروهائیکه بطور وسیع در ایران مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از: فلوکستین، سرترالین، سیتالوپرام، فلووکسامین، ونلافاکسین و پاروکستین. فلوکستین در حدود 30 درصد موارد سبب اختلال در انزال و کاهش میل جنسی می شود. سرترالین و سیتالوپرام در 25 درصد استفاده کنندگان از این داروها سبب کاهش میل جنسی، در 15 درصد سبب اختلال در رسیدن به ارگاسم و در 20 در صد سبب اختلال در انزال می شود. پاروکستین در 20 درصد بیماران سبب اختلال در رسیدن به ارگاسم و انزال می گردد. فلووکسامین عوارض جانبی جنسی زیادی ندارد ولی بعلت تهوع شدیدی که ایجاد می کند ممکن است باعث کاهش میل جنسی شود. از این گروه داروها، ونلافاکسین بیشترین میزان اختلالات جنسی (38 درصد) را ایجاد می کند.   

داروهای مؤثر بر روان

لیتیوم داروئی است که بطور نسبتاً زیاد توسط همکاران روانپزشک مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو علاوه از کاهش دادن میل جنسی، ممکن است در 15 درصد مردان سبب اختلال در نعوظ گردد. کلاً داروهای ضد جنون مثل رسپیریدون، اولانزاپین و کلوزاپین در 60-40 درصد بیماران سبب افزایش پرولاکتین خون می شوند. افزایش پرولاکتین خون در مردان می تواند سبب کاهش میل جنسی، اختلال در نعوظ، بزرگ شدن سینه ها، کم کاری بیضه ها و ناباروری گردد. عوارض جانبی جنسی کلوزاپین کمتر از همه است. بدترین دارو از نظر عوارض جنسی تیوریدازین است. آن در 60 درصد بیماران سبب اختلال جنسی می شود.. فنوتیازین از میان داروهای اعصاب، بیشترین کاهش در میل جنسی را سبب می شود و در 50 درصد مردان می تواند ایجاد اختلال در انزال نماید. این دارو علاوه از عوارض فوق، می تواند اثر مهاری بر روی هورمون مردانه یا همان تستوسترون داشته باشد. کلرپرومازین می تواند ظرف 24 ساعت پس از شروع مصرف سبب اختلال در انزال شود.

بنزودیازپینها

این گروه از داروها، آرامبخش و خواب آور هستند و شامل کلردیازپوکساید، دیازپام، اگزازپام، آلپرازولام، لورازپام و کلونازپام می باشند. کلاً این رده از داروها عوارض سوء جنسی کمتری دارند، ولی اگر همراه با لیتیوم مصرف شوند در 49 درصد بیماران سبب مشکلات جنسی می شوند. از این گروه داروها، کلونازپام بیشتر از سایر داروهای گروه (40 درصد) سبب اختلال جنسی می شود.

داروهای مهار کنندة گیرنده های هیستامینی نوع 2

این گروه از داروها در بیماریهای دستگاه گوارش بکار می روند که مهمترین آنها عبارتند از: سایمتیدین، رانیتیدین و فاموتیدین. از این گروه داروئی، عوارض سایمتیدین نسبتاً زیاد و بیشتر از بقیه است. کلاً سایمتیدین دارای خاصیت ضد هورمون مردانه بوده و میزان پرولاکتین خون را زیاد می کند. این دو عارضه می توانند سبب رشد سینه ها در مردان، کاهش میل جنسی، اختلال در نعوظ و کاهش تعداد اسپرم شوند. میزان عوارض با سایمتیدین وابسته به دوز دارو است. هر قدر میزان تجویز آن بیشتر باشد، میزان عوارض نیز بیشتر خواهد بود. ممکن است حین درمان با سایمتیدین تعداد اسپرمها تا 40 درصد کاهش یابند، ولی پس از قطع دارو تعداد اسپرمها مجدداً طبیعی خواهد شد. بنابراین در مردانیکه مشکل باروری دارند و یا تعداد اسپرم آنها اندک است، بهتر است از سایمتیدین استفاده نشود.

دیگوکسین

امروزه با سنتز داروهای جدیدتر، مصرف این دارو نسبت به گذشته کاهش یافته است، ولی هنوز مورد استفاده قرار می گیرد. میزان بروز اختلالات جنسی با این دارو 25 درصد است. در افرادیکه بطور طولانی مدت از آن استفاده می کنند، میزان تستوسترون (هورمون مردانه) خون 50 درصد کاهش و میزان استروژن (هورمون زنانه) خون دو برابر می شود.

داروهائیکه در درمان افزایش چربی خون بکار می روند

مهمترین این گروه از داروها که در ایران مصرف زیاد دارند عبارتند از: کلوفیبرات، جمفیبروزیل، آتورواستاتین و لوواستاتین. چون این داروها بیشتر با داروهای ضد فشارخون مصرف می شوند، مشخص کردن علت واقعی اختلال جنسی ممکن است مشکل باشد. کلاً این داروها میزان هورمونهای جنسی در خون را کاهش می دهند. میزان اختلال نعوظ با کلوفیبرات و جم فیروزیل حدود 15 درصد است. استاتینها (آتورواستاتین و لوواستاتین) ممکن است تولید هورمون تستوسترون در بدن را مهار نمایند. در مردانیکه از داروهای پائین آورندة چربی خون استفاده می کنند، میزان بروز اختلال نعوظ 12 درصد است.

داروهای ضد تشنج

از این داروها جهت درمان صرع (غش، تشنج) استفاده می شود. والپروئیک اسید سبب اختلالت هورمونی در خانمها می شود، و در مردان نسبتاً بدون عارضه است. این دارو در مقایسه با سایر داروهای ضد تشنج، عوارض جانبی جنسی کمتری دارد. برخلاف والپروئیک اسید، کاربامازپین سبب اختلالات هورمونی متعددی می شود. با مصرف این دارو، در مردان هورمون تستوسترون کاهش و هورمون پرولاکتین افزایش می یابد. این دو عامل گاهاً سبب کاهش شدید میل جنسی و ناتوانی جنسی شدید در مردان می شوند.

فنی توئین داروی ضد تشنج دیگری است که عوارض مشابه با کاربامازپین دارد. این دارو میزان استرادیول (هورمون زنانه) خون را زیاد می کند. استرادیول اثر مهاری بر روی غدة هیپوفیز مغز دارد و می تواند منجر به کم کاری غدد جنسی (بیضه ها) در مردان شود. میزان عوارض با این دارو هم وابسته به دوز است و هم وابسته به طول مدت زمان مصرف. هر قدر دوز آن بیشتر و مدت زمان مصرف هم بیشتر باشد، عوارض بیشتر خواهد بود. فنوباربیتال و پریمیدون بیشتر از سایر ضد تشنجها سبب اختلال در نعوظ می شوند. با ادامة مصرف این دو دارو، میزان بروز اختلال جنسی نیز بیشتر می شود. لاموتریژین یک داروی ضد تشنج جدیدی است که تقریباً عاری از عوارض سوء بر عملکرد جنسی می باشد.

داروهای هورمونی

یکی از داروهائیکه از این گروه بصورت وسیع مورد استفاده قرار می گیرد، فیناستراید است که برای درمان مشکلات ادراری ناشی از بزرگی پروستات در مردان بکار می رود. در 15 درصد مردان، مصرف این دارو سبب اختلال جنسی به شکل کاهش حجم منی، کاهش میل جنسی و ناتوانی جنسی می شود.

تستوسترون بیشترین هورمون مردانه در بدن است و امروزه از انواع صناعی آن بصورت غیرقانونی ورزشکاران استفاده می کنند. مصرف نابجای تسوسترون و مشتقات آن می تواند عوارض بسیار زیان باری در بدن ایجاد نماید. گاهاً افرادی جهت بدن سازی مقادیر زیادی از این هورمونها استفاده می کنند. این هورمونها عوارض سوء بسیار شدیدی بر روی عملکرد جنسی و باروری دارند. مصرف مقادیر متوسط از این هورمونها به مدت طولانی تقریباً سبب از بین رفتن بیضه ها می شود. اگر عوارض زیانبار این هورمونها در مراحل ابتدائی باشند، می توان با درمانهای مناسب آنها را برطرف کرد، ولی وقتی عوارض تمام عیار شدند، متأسفانه دیگر نمی توان کاری کرد. در حقیقت امروزه استفاده از هورمون تستوسترون به عنوان داروی ضد بارداری در مردان (مشابه قرصهای ضد حاملگی در زنان) تحت بررسی است. استفاده از این هورمونها سبب افزایش جوش صورت و افزایش موهای زائد بدن نیز می شود.

البته لیست داروهائیکه دارای عوارض سوء در عملکرد جنسی در مردان و زنان هستند، بسیار طولانی است. در سطور فوق عوارض جنسی داروهائیکه بیشتر برای عموم مردم شناخته شده است، ذکر گردیدند. هدف از بازگوئی مطالب فوق آگاهی خوانندگان گرامی از این مطلب است، که بسیاری از مشکلات جنسی، ناشی از عوارض داروهائی است که فرد مصرف می کند. این اثرات سوء بر عملکرد جنسی در مواردیکه فرد از داروهای متعدد از گروههای داروئی متفاوت استفاده می کند، بسیار بیشتر است، چون عوارض داروها تجمعی هستند. در بسیاری از مواردیکه اختلالات جنسی ناشی از مصرف دارو می باشند، می توان با اقدامات مناسب مشکل بیمار را برطرف کرد.

تذکر مهم: خوانندگان گرامی باید به این مسئله توجه کنند که قطع کردن، کم کردن و یا تعویض دارو باید حتما توسط پزشک معالج باشد، تغییر دادن خود سرانه نوع و میزان داروهای مصرفی و یا تعویض آنها ممکن است دارای عوارض جبران ناپذیری باشد. اگر شما فکر می کنید که مشکلات فعلی شما ممکن است ناشی از مصرف دارو یا داروهای بخصوصی باشد، حتما با پزشک معالج مشورت نمائید.

کانال تلگرام بیماریهای ارولوژی:

https://telegram.me/urologicaldiseasedrsafarinejad

کانال تلگرام مخصوص باروری و ناباروری:

https://t.me/nabarvaridrsafarinejad

کانال تلگرام مخصوص سلامت جنسی:

https://t.me/salamatjensidrsafarinejad

کانال تلگرام مخصوص زگیل تناسلی:

https://t.me/zegiltanasolidrsafarineiad

کانال تلگرام مخصوص ترانسها:

https://t.me/Iraniantransgender

کانال کاربرد لیزر اربیوم یاگ

https://t.me/erbyaglaserdrsafarinejad

کانال بیماریهای­آمیزشی

https://t.me/stddrsafarinejad