ترشح شیر از سینه های خانمها در هنگام شیردادن به بچه و یا بدنبال زایمان، طبیعی است ولی اگر در مواردی غیر از آنها اتفاق بیفتد غیر طبیعی بوده و به آن ترشح شیر نابجا گفته می شود. اصطلاح علمی آن گالاکتوره (Galactorrhea) است. ترشح شیر نابجا از سینه ها بخودی خود یک بیماری نیست، بلکه یک علامت است و ممکن است نشان از وجود یک بیماری زمینه­ ای باشد.

ترشح شیر نابجا از سینه ها در مردان، شیرخواران تازه متولد شده و در نوجوانان در سن بلوغ و در هر دو جنس نیز می تواند اتفاق بیفتد ولی مبحث این نوشتار ترشح شیر نابجا از سینه ها (Galactorrhea) در خانمها می باشد. این بیماری نسبتاً شایع است و در 25-20 درصد خانمها اتفاق می افتد. ترشح شیر نابجا از سینه ها ممکن است یکطرفه و یا دو طرفه باشد.

برای ترشح شیر در خانمها وجود سه هورمون زیر لازم است:

• استروژن
• پروژسترون
• پرولاکتین

مهمترین آنها پرولاکتین است. پرولاکتین از غدۀ هیپوفیز ترشح می شود و ترشح آن تحت کنترل غدۀ هیپوتالاموس می باشد. غدۀ هیپوتالاموس یک ماده ای به اسم دوپامین ترشح می کند که آن از طریق جریان خون به غدۀ هیپوفیز رفته و سبب مهار ترشح هورمون پرولاکتین توسط غدۀ هیپوفیز می شود. هر داروئی که سبب مهار ترشح دوپامین و یا مهار گیرنده های آن شود، سبب افزایش پرولاکتین خون شده و منجر به ترشح شیر نابجا از سینه ها خواهد شد.

علل ترشح شیر نابجا (Galactorrhea) از سینه ها در خانمها:

علل زیادی می توانند سبب این مشکل شوند که شایعترین آنها عبارتند از:

• اختلالات هورمونی مثل کم کاری تیروئید
• مصرف بعضی از داروها که لیست آنها طولانی است ولی شایعترین داروها که سبب ترشح شیر نابجا از سینه ها می شوند عبارتند از:
• در شروع و یا قطع مصرف قرصهای ضد حاملگی
• مصرف هورمونها مثل استروژن و پروژسترون
• داروهای فشارخون مثل آتنولول، متیل دوپا و وراپامیل
• ضد افسردگیهای مثل سیتالوپرام، فلوکستین و سرترالین
• آرامبخشها مثل آلپرازولام و بوسپیرون
• مهارکننده های گیرنده های هیستامینی نوع 2 مثل سایمتیدین، فاموتیدین و رانیتیدین
• داروهای ضد تهوع مثل متوکلوپروماید
• بعضی داروهائیکه برای ریفلاکس سیستم گوارشی تجویز می شوند.
• بعضی ضد دردها
• مصرف بعضی از داروهای گیاهی، که امروزه بیشتر به عنوان داروهای بی خطر تبلیغ می شوند و معمولاً مصرف کننده از ترکیب این داروها مطلع نیست، مهمترین اینها عبارتند از:
• گزنه
• رازیانه
• بوتۀ خار
• بادیان رومی
• شنبلیله
• مصرف مواد محرّک
• ماری جوانا
• مواد مخدر
• تداوم تحریک سینه ها مثل پوشیدن لباس زیر نامناسب
• وجود بعضی بیماریهای زمینه ای که مهمترین آنها عبارتند از:
• بیماری تیروئید، هم کاری و هم پرکاری تیروئید سبب ترشح شیر نابجا از سینه ها می شوند.
• نارسائی مزمن کلیه ها
• نارسائی کبد (سیروز کبدی)
• سارکوئیدوز
• استرسهای هیجانی طولانی مدت
• بیماریها و یا تومورهای غدۀ هیپوتالاموس در مغز
• بعضی بیماریهائیکه جدار قفسۀ سینه را در گیر می کنند مثل:
• زونا که اعصاب بین دنده ای در جدار قفسه سینه را گرفتار می کند
• ضربه
• سوختگیها
• جای اعمال جراحی
• تومورهای جدار قفسۀ سینه
• در نوزادان چون موقع تولد مقادیر زیاد هورمون استروژن وجود دارد (از خون مادر وارد بدن نوزاد شده است) بدین دلیل ممکن است تا مدتی ترشح مایع شبیه به شیر از سینه های نوزاد وجود داشته باشد.

یک عده عواملی هستند که به آنها عوامل مساعد کننده می گویند، یعنی اگر فردی این عوامل را داشته باشد که به آنها عوامل خطر زا می گویند، احتمال ترشح شیر نابجا از سینه ها در وی بیشتر خواهد بود.

عوامل خطر زا عبارتند از:

• جنس زن، خانمها خیلی بیشتر از مردان مبتلا به این مشکل می شوند
• استرس
• پوشیدن لباسهای زیر نامناسب طوریکه سبب تحریک دائم نوک سینه ها شوند

در بالا ذکر شد که ترشح شیر نابجا از سینه ها یک علامت است و ممکن است دلیل وجود یک بیماری زمینه ای باشد.

اگر ترشح شیر نابجا از سینه ها به دلیل یک بیماری زمینه ای باشد، سایر علائمی که بیمار ممکن است داشته باشد، به قرار زیر هستند:

• عدم وجود پریود یا پریودهای نامنظم
• عدم تحمل به سرما یا گرما
• کاهش یا افزایش اشتها
• افزایش تشنگی و میزان ادرار
• کاهش میل جنسی
• ترشحات خونی یا بدبو از سینه ها
• سردرد
• رشد موهای زائد و جوشهای پوستی
• اختلالات بینائی

تشخیص

وقتی خانمی مبتلا به ترشح شیر نابجا از سینه ها (Galactorrhea) می باشد نیاز به بررسی دقیق دارد. آن ممکن است هیچ علتی نداشته باشد و یا اینکه خدای نکرده فرد مبتلا به تومور غدۀ هیپوفیز شده باشد، برای درمان صحیح ما نیازمند تشخیص صحیح هستیم. برای تشخیص اقدامات زیر معمولاً انجام می شوند:

• باید یک نمونه از ترشحات سینه جهت بررسی به آزمایشگاه ارسال شود، چون هر ترشحی از سینه شیر نیست.
• انجام آزمایش خون برای چک کردن هورمونهای بخصوص
• انجام تست حاملگی
• در صورت لزوم باید از مغز تصویر برداریهای لازم انجام شوند تا اگر تومور غدۀ هیپوفیر وجود دارد تشخیص داده شود. البته تمام بیماران نیاز به این تست یا تستهای فوق ندارند، بسته به شرایط بیمار از این تستها استفاده می شود. برای تصویر برداری از مغز از دو روش زیر استفاده می شود:
• ام آر آی
• سی تی اسکن

اگر در آزمایش از ترشحات سینه ترکیب آن شیر نباشد و یا حاوی خون باشد، آن دیگر ترشح شیر نابجا از سینه ها یا گالاکتوره محسوب نمی شود و باید از نظر وجود احتمالی سرطان سینه و یا سایر اختلالات سینه تستهای دیگری انجام شوند.

درمان

درمان بستگی به علت بیماری دارد. بعضی موارد نیاز به درمان ندارند و با گذشت زمان برطرف می شوند. در این موارد استفاده از لباسهائی که سبب جلوگیری از تحریک نوک سینه ها می شوند، کمک کننده خواهد بود. اگر علت ترشح شیر نابجا از سینه ها استفاده از داروی بخصوصی می باشد، باید با مشورت پزشک معالج نسبت به جایگزینی آن اقدام کرد. اگر علت یک بیماری زمینه ای مثل تومور غدۀ هیپوفیز است، باید آن بیماری درمان شود. تومورهای غدۀ هیپوفیز که سبب ترشح شیر نابجا از سینه ها می شوند معمولاً خوش خیم هستند. تومورهای کوچک معمولاً با دارو درمانی از بین می روند ولی تومورهای بزرگ نیازمند یکی از روشهای درمانی زیر هستند:

• جراحی که وقتی انجام می شود که دارو درمانی بیفایده شده باشد
• پرتو درمانی وقتی انجام می شود که هر دو جراحی و دارو درمانی مؤثر نبوده اند.

علی رغم درمان، تومورهای غدۀ هیپوفیز اغلب عود می کنند.

کانال تلگرام بیماریهای ارولوژی:

https://telegram.me/urologicaldiseasedrsafarinejad

کانال تلگرام مخصوص باروری و ناباروری:

https://t.me/nabarvaridrsafarinejad

کانال تلگرام مخصوص سلامت جنسی:

https://t.me/salamatjensidrsafarinejad

کانال تلگرام مخصوص زگیل تناسلی:

https://t.me/zegiltanasolidrsafarineiad

کانال تلگرام مخصوص ترانسها:

https://t.me/Iraniantransgender

کانال کاربرد لیزر اربیوم یاگ

https://t.me/erbyaglaserdrsafarinejad

کانال بیماریهای آمیزشی

https://t.me/stddrsafarinejad