متأسفانه سرطان پروستات (Prostate Cancer)  شایعترین سرطان در مردان می باشد ولی اگر زود تشخیص داده شود، قابل درمان است. در سال 2017 تعداد حدود 161000 مورد سرطان پروستات جدید در آمریکا کشف و تعداد 26000 مورد مرگ و میر بعلت سرطان پروستات در مردان آمریکا اتفاق افتاده است.

در این مقاله ما به جزئیات سرطان پروستات اشاره نداریم و فقط می خواهیم از درمانهای مختلف سرطان پروستات، درمان جراحی آنرا توضیح دهیم، چون از اهمیت زیادی برخوردار است و اکثر مردم آنرا با عمل جراحی برای درمان بزرگی خوش خیم پروستات اشتباه می گیرند. ابتدا شرح مختصر در مورد انواع درمانهای سرطان پروستات آورده می شود و سپس به تفصیل در مورد درمان جراحی سرطان پروستات صحبت خواهد شد.

اصولاً درمان هر نوع سرطان در بدن بستگی به مرحلۀ آن دارد. مرحله ترجمۀ فارسی لغت انگلیسی Stage می باشد. معمولاً  سرطانها به 4 مرحله تقسیم می شوند و بر حسب هر مرحله، درمان متفاوت است. هر قدر مرحله بالاتر می رود سرطان پیشرفته تر می شود. سرطان پروستات می تواند یکی از 4 مرحله زیر را داشته باشد:

1. مرحلۀ یک: پروستات مثل پرتقال دارای یک قسمت اندرونی است که از غدد تشکیل شده است که مثل پرتقال این قسمت اندرونی توسط یک پوست که در پروستات کپسول نام دارد احاطه شده است. هرگاه سرطان پروستات محدود به قسمت اندرونی یا همان غددی پروستات باشد می گویند سرطان پروستات در مرحلۀ یک است.

2. مرحلۀ 2: اگر سرطان از قسمت غدد عبور کرده و خارج از قسمت اندرونی منتشر شود ولی هنوز توسط کپسول پروستات احاطه شده باشد (یعنی از کپسول پروستات عبور نکرده است) می گویند که مرحلۀ سرطان پروستات در مرحلۀ 2 می باشد.

3. مرحلۀ 3: هرگاه سرطان پروستات از کپسول پروستات عبور کند و وارد لگن شود، ولی خارج از لگن نرود و فقط غدد لنفاوی لگن را نیز گرفتار کرده باشد، می گویند سرطان پروستات در مرحلۀ 3 می باشد.

4. مرحلۀ 4: هرگاه سرطان پروستات از کپسول پروستات بگذرد و اعضاء مجاور یا دوردست را گرفتار کند، مثلاً به رو.ده و مثانه که اعضاء مجاور هستند و یا ریه و کبد که اعضاء دور دست هستند، منتشر شود (انتشار سرطان را در علم پزشکی متاستاز می گویند) می گویند سرطان در مرحلۀ 4 است. شایعترین محل انتشار دور دست سرطان پروستات ستون فقرات کمری است. بنابراین هر مرد مسنی که با کمر درد مراجعه می کند باید از نظر وجود سرطان پروستات نیز بررسی شود.

درمان مرحلۀ اول و دوم جراحی است که در آن کل پروستات همراه با کپسول آن خارج می شود. این عمل را نباید با عمل پروستات برای بزرگی خوش خیم پروستات اشتباه کرد چون آنها تفاوتهای بسیار بزرگ از همدیگر دارند. در عمل جراحی برای بزرگی پروستات، فقط قسمت داخلی پروستات که بعلت بزرگ شدن جلوی ادرار را می گرفت، خارج می شود و کپسول پروستات باقی می ماند بدین ترتیب آناتومی بدن نیز دست نخورده باقی می ماند.

عمل جراحی برای سرطان پروستات (جراحی رادیکال پروستاتکتومی) دارای خصوصیات زیر است:

1. کل پروستات برداشته می شود بنابراین رابطۀ مثانه با مجرای ادرار قطع می شود و باید گردن مثانه را به مجرای ادرار دوخت.

2. اعصاب مسئول نعوظ در مردان درست چسبیده به پروستات از کنارهای آن عبور می کنند، و موقع برداشتن کل پروستات (برداشتن کل پروستات یا تمام پروستات را در علم پزشکی رادیکال پروستاتکتومی می گویند). این اعصاب نیز برداشته شده و 100 درصد مردانی که این عمل بر روی آنها صورت می گیرد مبتلا به ناتوانی جنسی کامل پس از عمل می شوند. این ناتوانی جنسی به درمانهای معمولی پاسخ نمیدهد. بنده که در خارج مشغول تحصیل بودم اکثر مردانیکه این عمل را انجام میدادند نوبت شش ماه بعد برای گذاشتن پروتز آلت تناسلی میدادیم و شش ماه پس از عمل این مردان جهت گذاشتن پروتز آلت تناسلی مراجعه می کردند.

3. در بدن برای جلوگیری از بی اختیاری ادراری در مردان دو عضو وجود دارد که به آنها اسفنکتر می گویند: اسفنکتر داخلی یا اسفنکتر صاف که در گردن مثانه قرار دارد و بعلت خارج کردن پروستات و قطع پروستات از گردن مثانه، این اسفنکتر از بین می رود. این اسفنکتر را اسفنکتر غیر ارادی نیز می گویند، چون انسان کنترلی در عملکرد آن ندارد. اسفنکتر دوم درست در رأس پروستات که در اصطلاح پزشکی آپکس پروستات گفته می شود، در داخل مجرای ادرار قرار دارد. این اسفنکتر دوم را اسفنکتر ارادی و یا مخطط نیز می گویند. اسفنکتر اول از عضلۀ صاف و اسفنکتر دوم از عضلۀ مخطط تشکیل شده است. ما در مواردی که مثانه پر می شود و احساس ادرار کردن می کنیم ولی شرایط برای دفع ادرار مهیا نیست، مثلاً در خیابان هستیم با منقبض کردن این اسفنکتر می توانیم جلوی خروج ادرار را بگیریم. علاوه از آن موقع ادرار کردن اگر در وسط ادرار کردن این اسفنکتر را منقبض کنیم، جریان ادرار قطع می شود. یکی از مراحل بسیار حساس عمل جراحی رادیکال پروستاتکتومی قطع رأس پروستات از مجرای ادرار است. اگر این مرحله بدون دقت انجام شود، سبب آسیب به اسفنکتر ارادی شده و بیمار بعداً دچار بی اختیاری ادراری می شود که واقعاً مصیبت بار است. علی رغم تمام دقت و در دست افراد با تجربه و متبحر که در این عمل تجربه کافی دارند، حدود 15-10 درصد بیماران دچار مختصری بی اختیاری ادراری می شوند که هر از چندگاهی چند قطره ادرار بی اختیار خارج می شود.

3. واقعیت این است که تمام ارولوژیستها (جراح کلیه و مجاری ادرار) دارای تبحر و آموزش کافی در مورد انجام این عمل نیستند و برخلاف عمل جراحی برای بزرگی خوش خیم پروستات، فقط تعداد بسیار اندکی از جراحان هستند که تبحر و آموزش کافی در انجام این عمل جراحی دارند. معمولاً پس از انجام 100 مورد از این عمل، جراح تبحر کافی پیدا می کند و باید روز به روز به مهارت خود بیفزاید. جراحانی باید این عمل را انجام دهند که حداقل هفته­ای 2-1 مورد از این عمل را انجام می دهند، نه هر شش ماه یا هر سال یک مورد و یا حتی کمتر. یکی از عوارض این عمل خونریزی زیاد است، در راًس پروستات وریدهای اصلی پروستات قرار دارند که باید بدقت آنها گرفته، قطع و گره شوند. چون اسفنکتر خارجی در نزدیکی این محل قرار دارد، بی دقتی سبب آسیب به اسفنکتر خارجی و بی اختیاری ادراری دائمی خواهد شد. گاهاً خونریزی چنان زیاد است که جراح فقط سعی می کند که خونریزی را بند بیاورد، چون زندگی بیمار در خطر است. مهمترین مرحله عمل جراحی رادیکال پروستاتکتومی گرفتن و قطع کردن وریدهای راًس پروستات می باشد که اگر بخوبی و با دقت انجام نشود، هم سبب خونریزی بسیار شدید می شود و هم احتمال آسیب به اسفنکتر خارجی زیاد می گردد. حتی در دست جراحان بسیار حاذق در این عمل، معمولاً بیمار به دو واحد تزریق خون نیاز پیدا می کند.

4. در زیر پروستات و مثانه، راست روده قرار دارد، که ممکن است حین جراحی آسیب ببیند، که بصورت پاره شدن و یا سوراخ شدن روده است. آن یکی از عوارض این عمل هست ولی هر قدر تجربه جراح بیشتر باشد احتمال آن کمتر است. این یک عارضه خطیر است. گاهاً جراح مجبور می شود که رودۀ بزررگ بیمارا قطع و از شکم بیرون بیاورد و بیمار جهت جمع آوری مدفوع از کیسه استفاده کند که به آن کولوستومی می گویند. ضمن ترمیم محل آسیب رودۀ بزرگ کولوستومی نیز انجام میشود. الان توصیه می شود که بیمار چند روز زودتر بستری شده و آمادگی روده دریافت کند (تجویز یک عده مواد و انجام یک عده موارد که سبب تمیز شدن روده ها شده و روده ها از مدفوع تمیز می شوند) در این موارد می توان آسیب روده را ترمیم کرد و کولوستومی نیز انجام نداد، ولی هنوز خطر اینکه مدفوع از محل آسیب روده خارج شده و وارد لگن و شکم شود هست، ولی این خطر اندک است. اگر این عارضه اتفاق بیفتد یک عارضه خطیر است و مرگ و میر آن بالا است، بنابراین جراح باید حداکثر سعی خود را بکند که از این عارضه جلوگیری نماید.

5. عوارض انجام این عمل در بیماران چاق بیشتر است. هر قدر بیمار چاق تر باشد عوارض عمل بیشتر است.

تمام بیمارانیکه در مرحلۀ اول و دوم سرطان پروستات هستند، کاندید عمل جراحی نیستند. بیماران زیر را نمی توان تحت عمل جراحی رادیکال پروستاتکتومی قرار داد:

1. باید انتظار داشته باشیم که بیمار پس از عمل، طول عمر 15 ساله خواهد داشت. چون رشد سرطان پروستات بطئی است. بنابراین در یک پیرمرد 80 ساله که انتظار می رود که بعلت داشتن بیماریهای دیگر چند سال بیشتر زنده نیست نباید این عمل را انجام داد.

2. بیمار باید قلب و ریۀ خوب و ایده آل داشته باشد. چون این یک عمل سنگین است و قلب و ریۀ خوب لازم است تا بیمار بتواند این عمل را تحمل کند.

3. بیمارانیکه دارای سابقۀ لخته شدن خون در نقاط مختلف بدن مثل ساق پاها و رانها هستند و تحت درمان می باشند، کاندید خوبی برای این عمل نیستند، چون این بیماران داروهای ضد انعقادی مصرف می کنند. اولاً باید قبل از عمل این داروها بر حسب نوع، از یک هفته تا 10 روز قطع شوند، که خطر آمبولی در بیمار را به همراه دارد، و ثاتیاً از عوارض خود این عمل لخته شدن خون در داخل عروق لگن و بخصوص اندام تحتانی (ساق پاها و رانها) می بلشد و ممکن است در بیماریکه از قبل دارای لخته خون در اندام تحتانی است وضعیت را بدتر کند.

بطور خلاصه:

1. برای انجام عمل جراحی رادیکال پروستاتکتومی جراح باید مهارت و آموزش کافی داشته باشد.

2. بیمار بخوبی انتخاب شده باشد یعنی اندیکاسیون این عمل در یک بیمار مربوطه وجود داشته باشد.

3. عوارض جراحی قبل از عمل بخوبی و به زبان ساده برای بیمار توضیح داده شوند.

4. مقدمات قبل از عمل و پس از عمل باید فراهم شده و سپس بیمار عمل شود. یعنی بیمار باید بصورت کامل بررسی شود، مشکل شدید در قلب و ریه نداشته باشد، سابقه بیماری لخته شدن خون در بدن و آمبو.لی هم نداشته باشد.

5. قبل از عمل حتماً 4 واحد خون رزرو شود.

کانال آپارات

https://www.aparat.com/video/profile/index/username/dr.safarinejad

کانال تلگرام بیماریهای ارولوژی:

https://telegram.me/urologicaldiseasedrsafarinejad

کانال تلگرام مخصوص باروری و ناباروری:

https://t.me/nabarvaridrsafarinejad

کانال تلگرام مخصوص سلامت جنسی:

https://t.me/salamatjensidrsafarinejad

کانال تلگرام مخصوص زگیل تناسلی:

https://t.me/zegiltanasolidrsafarineiad

کانال تلگرام مخصوص ترانسها:

https://t.me/Iraniantransgender

کانال کاربرد لیزر اربیوم یاگ

https://t.me/erbyaglaserdrsafarinejad

کانال بیماریهای آمیزشی

https://t.me/stddrsafarinejad