یکی از خصوصیات بارز زنانه پریود شدن ماهیانه می باشد. تقریباً تمام خانمها در طول دوران زندگی عدم پریود شدن را تجربه می کنند ولی اگر عدم پریود شدن سه ماه متوالی باشد (عده ای آنرا شش ماه در نظر می گیرند) به آن در اصطلاح پزشکی آمنوره (Amenorrhea) گفته می شود.

معمولاً  آمنوره نشان از یک بیماری پس زمینه ای مهم است. آمنوره علاوه از اینکه سبب اضطراب و استرس خانمها می شود، سبب ناباروری آنها نیز می گردد. آمنوره می تواند دهها علت داشته باشد و تشخیص درست علت آن جهت درمان موفقیت آمیز الزامی است. در این مقاله فقط فهرست وار دلایل آمنوره در خانمها آورده شده است. هر خانمی اگر 3 ماه پشت سرهم پریود نشود در اصطلاح می گویند که دچار آمنوره شده است. آمنوره (Amenorrhea) برای خانمها، بخصوص در سنین باروری خیلی استرس زا است.

آمنوره بر دو نوع است:

• اولیه (Primary Amenorrhea) که در آن یک دختری تا پایان سن 16 سالگی هنوز پریود نشده است.
• ثانویه (Secondary Amenorrhea) که در آن خانم یا دختری پس از یک دوره پریودهای طبیعی (مثلا 10 سال) دچار آمنوره می شود.

بسیاری از علل آمنوره (Amenorrhea) قابل درمان و بسیاری دیگر غیر قابل درمان هستند. در مورد آمنورۀ اولیه و ثانویه در مقالات جداگانه ای به تفصیل صحبت شده است. در این مقاله فقط فهرست وار علل آمنوره آورده می شوند تا خوانندگان محترم بدانند که این بیماری می تواند دلایل بسیار زیادی داشته باشد. منتهی برای رسیدن به تشخیص، این پزشک است که با توجه به علائم بالینی محتمل ترین علل را مشخص و جهت تأئید تشخیص اقدام می کند. به این ترتیب هم در اسرع وقت به تشخیص می رسیم و هم اینکه بیمار متحمل هزینه زیاد نمی شود.

علل آمنوره بصورت فهرست وار به قرار زیر هستند:

1. یکی از علل آمنوره بالا رفتن میزان پرولاکتین خون است. در موارد زیر پرولاکتین خون افزایش می یابد:

• آدنوم غده هیپوفیز
• حاملگی
• شیر دادن
• تحریک بیش از حد سینه ها (در بعضی موارد بعلت نامناسب بودن لباس زیر نوک سینه ها همیشه در معرض تحریک هستند)
• کم کاری تیروئید
• مصرف بعضی از داروها، مثل
• قرصهای ضد حاملگی
• داروهای روان پریشی
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای ضد فشارخون
• مهار کننده های گیرنده های نوع 2 هیستامین مثل سایمتیدین
• مواد مخدر
• تولید بیش از حد پرولاکتین در بدن: در موارد زیر ممکن است تولید بیش از حد پرولاکتین در بدن اتفاق بیفتد:
• سرطان کلیه
• کیست درموئید تخمدان
• ترانوم
• سرطان برنش
• گونادوبلاستوم (یک نوع سرطان تخمدان است)
• تغییر در متابولیسم پرولاکتین، یعنی پرولاکتین ترشح شده از غدۀ هیپوفیز بطور طبیعی از بدن شسته نمی شود و در بدن تجمع می یابد، دو تا از مهمترین دلایل آن عبارتند از:
• نارسائی کلیه
• نارسائی کبد

2. علل در مواردیکه میزان گونادوتروپینهای خون طبیعی هستند. گونادوتروپینها دو هورمون به اسامی LH و FSH می باشند که از غدۀ هیپوفیز ترشح شده و سبب عملکرد طبیعی تخمدان از جمله ایجاد پریود طبیعی می شوند. در بعضی موارد علی رغم طبیعی بودن گونادوتروپینهای خون، بیمار دچار آمنوره می باشد. مهمترین علل به قرار زیر هستند:

• افزایش هورمونهای مردانه در بدن. اگر هورمونهای مردانه در بدن خانمی افزایش یابند، علاوه از ایجاد صفات مردانه مثل رویش موی صورت و بدن، کلفت شدن صدا، ریزش موی سر، ایجاد جوشهای جلدی و بزرگ شدن کلیتوریس، ممکن است سبب آمنوره نیز شوند. مهمترین عللی که در یک خانم سبب افزایش هورمونهای مردانه می شوند عبارتند از:
• سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS
• آکرومگالی که در آن بعلت ترشح بیش از حد هورمون رشد توسط غدۀ هیپوفیز یک عده عوارض مهم از جمله آمنوره ایجاد می شود.
• تومورهای مترشحه هورمونهای مردانه در تخمدان و غدۀ فوق کلیه
• ترشح بیش از حد هورمون کورتیزول توسط غدۀ فوق کلیه که به آن سندرم کوشینگ می گویند
• مصرف هورمونهای مردانه، امروزه داروهای لاغری و چربی سوز که بطور وسیع توسط خانمها مورد استفاده قرار می گیرند، حاوی مقادیر زیادی هورمون مردانه هستند.

3. انسداد در مسیر خروجی خون دوران پریود

• چسبندگی داخل رحمی
• تنگی گردن رحم
• فقدان سوراخ در پرده بکارت
• وجود یک دیواره عرضی در واژن

4. علل مادرزادی

• سندرم عدم حساسیت به آندروژن. این خانمها در اصل از نظر ژنتیکی مرد هستند ولی چون هورمون تستوسترون فاقد گیرندۀ مربوطه در روی سلولهای بدن می باشد، بنابراین ظاهر مردانه ایجاد نشده و در ضمن دستگاه تناسلی نیز به شکل زنانه تکامل می یابد.
• عدم تشکیل رحم و واژن
• کمبود آنزیم 5 آلفا ردوکتاز

5. کم کاری تخمدان همراه با بالا بودن گونادوتروپینهای خون، اگر در خانم مبتلا به آمنوره میزان گونادوتروپینهای را اندازه گیری کردیم و دیدیم که بیش از حد طبیعی هستند، باید به عنوان علل آمنوره به موارد زیر فکر کنیم:

• نقص در تکامل تخمدانها: در موارد زیر ممکن است در تکامل جنینی تخمدانها نقص وجود داشته باشد:
• سندرم ترنر که یک اختلا کروموزومی است و در آن خانم یک کروموزم X کم دارد.
• نقص خالص در تکامل تخمدانها
• نقص تکاملی مخلوط تخمدانها
• سندرم ساویر (Sawyer syndrome)
• نارسائی زودرس تخمدانها: تخمدانها با شروع یائسگی کم کم کار خود را از دست می دهند، یک عده مواردی هستند که سبب می شوند در یک خانم در سن باروری تخمدانها دچار کم کاری زودرس شوند، مهمترین آنها عبارتند از:
• مواردیکه توسط پزشک ایجاد می شوند، مثل برداشتن قسمت زیادی از تخمدان هنگام برداشتن کیست تخمدان
• بیماری خود ایمنی که در آن سیستم ایمنی بدن تخمدانها را مورد تهاجم قرار می دهد.
• شیمی درمانی
• پرتودرمانی
• افزایش گالاکتوز خون، آن یک بیماری است که فرد نمی تواند گالاکتوز (یک نوع قند مثل گلوکوز) موجود در خون را مصرف نماید.
• ارثی، مثل شکننده بودن کروموزوم X
• کمبود آنزیم 17 هیدروکسیلاز
• ابتلا به اریون که می تواند سبب از بین رفتن تخمدان مبتلا به عفونت اریونی شود
• نا معلوم، در یک تعداد از موارد علی رغم بررسیهای وسیع علتی برای آمنوره (Amenorrhea) همراه با افزایش گونادوتروپینهای خون پیدا نمی شود.

6. کم کاری تخمدان همراه با کاهش گونادوتروپینهای خون، اگر در خانم مبتلا به آمنوره میزان گونادوتروپینهای را اندازه گیری کردیم و دیدیم که کمتر از حد طبیعی هستند، باید به عنوان علل آمنوره به موارد زیر فکر کنیم:

• بیماری هیپوتالاموس: در مقالات قبلی توضیح داده شده است که در بدن خانمها یک محوری وجود دارد که از بالا به پائین شامل موارد زیر است: غده هیپوتالاموس، غده هیپوفیز و تخمدان. این سه عضو باید با هم هماهنگ کار کرده و به موقع هورمونهای مورد نیاز را ترشح کنند. آن نه تنها برای داشتن یک سیکل ماهیانه طبیعی، بلکه برای داشتن قدرت باروری و نیز شروع بلوغ لازم است. غدۀ هیپوتالاموس هورمونی به اسم GnRH ترشح می کند و این هورمون از طریق جریان خون به غدۀ هیپوفیز رسیده و سبب ترشح دو هورمون LH و FSH توسط آن می شود، سپس این هورمونها به تخمدان منتقل شده و هر کدام یک وظیفه خاصی را انجام می دهند. اگر غدۀ هیپوتالاموس بعلت بیماری نتواند هورمون GnRH را ترشح کند، خانم مبتلا به کم کاری تخمدانها خواهد شد. مهمترین عللی که سبب کم کاری غده هیپوتالاموس می شوند عبارتند از:
• بعضی از بیماریهای مزمن مثل:
• دیابت
• بیماری تیروئید
• بیماریهای التهابی روده
• نارسائی مزمن کلیه
• بیماری مزمن کبدی
• افسردگی
• کم کاری سیستم ایمنی بدن
• رژیم لاغری بسیار شدید
• پر خوری بسیار شدید
• ورزش حرفه ای
• سوء تغذیه
• پرتو درمانی مغز
• تومورهای سیستم عصبی مرکزی
• تخریب هیپوتالاموس یا هیپوفیز به هر دلیلی مثل پرتودرمانی، انفارکتوس غده ها و غیره
• سندرم شیهان: این یک سندرمی است که در آن بعلت خونریزی شدید در حین زایمان، خون به هیپوتالاموس و هیپوفیز نرسیده و اعضاء مذبور دچار انفارکتوس می شوند.
• بلوغ دیررس سرشتی
• سندرم کالمن که در آن بعلت فقدان ترشح هورمون GnRH از غده هیپوتالاموس فرد دچار عدم بلوغ می شود. از خصوصیات این بیماران این است که بو را حس نمی کنند.

بطور خلاصه در یک خانم مبتلا به آمنوره (Amenorrhea) اندازه گیری میزان گونادوتروپینهای خون (LH, FSH) در تشخیص خیلی کمک کننده است. در یک خانم مبتلا به آمنوره می تواند سه حالت زیر اتفاق افتد:

• آمنوره با میزان طبیعی گونادوتروپینهای خون طبیعی
• آمنوره با میزان طبیعی گونادوتروپینهای خون افزایش یافته
• آمنوره با میزان طبیعی گونادوتروپینهای خون کاهش یافته

با تقسیم بندی آمنوره به هر یک از موارد فوق بسرعت می توان به تشخیص رسید.

کانال تلگرام بیماریهای ارولوژی:

https://telegram.me/urologicaldiseasedrsafarinejad

کانال تلگرام مخصوص باروری و ناباروری:

https://t.me/nabarvaridrsafarinejad

کانال تلگرام مخصوص سلامت جنسی:

https://t.me/salamatjensidrsafarinejad

کانال تلگرام مخصوص زگیل تناسلی:

https://t.me/zegiltanasolidrsafarineiad

کانال تلگرام مخصوص ترانسها:

https://t.me/Iraniantransgender

کانال کاربرد لیزر اربیوم یاگ

https://t.me/erbyaglaserdrsafarinejad

کانال بیماریهای­آمیزشی

https://t.me/stddrsafarinejad