شاید شما هرگز نام بیماری سلیاک را نشنیده باشید ولی به احتمال زیاد افرادی را می شناسید که عدم تحمل به بعضی از مواد غذائی دارند. نام انگلیسی این بیماری Celiac می باشد. در این بیماری بعلت ایجاد تغییراتی در پرزهای روده، فرد مبتلا پروتئینی بنام گلوتن را نمی تواند تحمل کند.

گلوتن بیشتر در گندم، جو، چاودار و تا حدودی در جو دو سر وجود دارد.  در بیماری سلیاک فرد نسبت به گلوتن موجود در مواد غذائی حساسیت دارد و اگر اقدام به مصرف آنها بکند سیستم ایمنی بدن یک واکنشی نشان می دهد که حاصل و برآیند آن تخریب رودۀ کوچک است. ما می دانیم که رودۀ کوچک محل جذب مواد غذائی است که انسان مصرف می کند. با تخریب پرزهای رودۀ کوچک، جذب مواد غذائی با مشکل مواجه شده و بیمار مبتلا به سوء تغذیه می شود. این بیماری جزو بیماریهای خود ایمنی طبقه بندی می شود. این بیماران دچار یک عده علائمی می شوند که در بعضی از افراد شدید است. علائم دارای طیف وسیعی هستند. این بیماری می تواند خودش سبب بیماریهای دیگر مثل بیماری تیروئید، اختلالات پوستی، افسردگی، لنفوم و ناباروری شود. این بیماری وراثتی است در حدود ۱۰ درصد از اقوام درجه یک بیماران، مانند پدر و مادر و فرزندان آن‌ها مبتلا به سلیاک هستند. این بیماری معمولاً خود را در دوران شیرخواری یا اوایل کودکی نشان می دهد ولی گاهاً تا سالها فرد مبتلا دارای علائم نیست و پس از مواردی مثل جراحی، بارداری، عفونتهای ویروسی و استرهای روانی خود را نشان می دهد. معمولاً بیماری خودش را موقعی نشان می دهد که کودک برای اولین بار شروع به مصرف مواد حاوی گلوتن می کند، مثل گندم. در بزرگسالان علائم ممکن است بتدریج در عرض چند ماه و یا حتی چند سال خود را نشان دهد.

این بیماری نسبتاً شایع است و در اروپا از هر 500 نفر یک نفر به آن مبتلا هستند. افرادیکه دارای نفخ مزمن، افسردگی و خستگی طولانی مدت می باشند بهتر است با مراجعه به پزشک متخصص از نظر این بیماری بررسی شوند. بیماری سلیاک بعلت ایجاد سوء جذب سبب، سوء تغذیه می شود.

اخیراً طبق تحقیقاتی که در بخش گوارش دانشگاه فدریکو در ناپل ایتالیا صورت گرفته مشخص شده است که رابطۀ مستقیم ما بین بیماری سلیاک درمان نشده و کاهش میل جنسی وجود دارد. این تحقیق نشان داده است که در بالغین مبتلا به این بیماری، تعداد روابط جنسی اندک و رضایت جنسی نیز مختل شده است. در این بررسی مشخص شد که در بیمارانیکه با شکایت اختلالات جنسی مراجعه می کنند باید به وجود بیماری سلیاک نیز فکر کرد. گاهاً شدت اختلالات جنسی خود ماهیت بیماری را مخفی می کند و اگر از بیمار در مورد علائم این بیماری سئوال نشود و یا معاینه فیزیکی بعمل نیاید، ممکن است بیماری ناشناخته و در نتیجه درمان نشده باقی بماند. این بیماری هم در زنان و هم در مردان می تواند سبب اختلالات جنسی شود. در خانمها آن بیشتر بصورت کاهش میل جنسی و مشکل در رسیدن به ارگاسم خود را نشان می دهد. در مردان می تواند هم سبب کاهش شدید میل جنسی و هم سبب اختلال نعوظ شود. این بیماران به درمانهای مرسوم اختلالات جنسی مقاوم هستند و این نوع درمانها فقط سبب عوارض در این افراد می شوند. نکتۀ حائز اهمیت این است که در مواردیکه بیماری از دوران کودکی وجود دارد، این افراد ممکن است هرگز دارای عملکرد جنس طبیعی نبوده باشند و اکثراً مشکلات جنسی آنها را به مسائل روحی – روانی نسبت می دهند. در این بیماران پس از درمان شدن (رژیم غذائی فاقد گلوتن) رفته رفته اختلالات جنسی نیز بهبود پیدا می کنند، منتهی باید توجه داشت که بهبود اختلالات جنسی تدریجی ولی پیشرونده است و با بهبود شرایط عمومی بیمار و ترمیم روده، عملکرد جنسی این بیماران به نحو چشمگیری بهبود می یابد. همچنان که در بالا نیز ذکر شد، علاوه از اختلالات جنسی، این بیماری می تواند سبب ناباروری در مردان و زنان نیز بشود. در مواردیکه مرد یا زن از نظر علل ناباروری بررسی می شوند ولی دلیل واضح پیدا نمی شود، باید به وجود این بیماری نیز فکر کرد.

شایعترین علائم این بیماری کدامها هستند؟

شایعترین علائم، علائم گوارشی شامل اسهال مزمن و چرب، نفخ شکم و کاهش وزن است. از دیگر علائم این بیمار لاغری عضلات، خستگی و ضعف عمومی بدن است. چون جذب مواد مغذی در این بیماری مختل می شود، بیماران کم­کم مبتلا به کمبود آهن، ویتامین ب 12، کلسیم و ویتامین D می شوند.

این بیماری را چگونه می توان تشخیص داد؟

برای تشخیص این بیماری راههای گوناگون وجود دارد. یکی از این روشها اندازه گیری آنتی بادی خاصی در خون است. این آنتی‌بادی‌ها ضد گلیادین، ضد ‌آندومیزیوم و ضد ‌رتیکولین می باشند. تشخیص قطعی با نمونه برداری از رودۀ باریک است. بطور کلی تشخیص این بیماری از روی علائم گوارشی سخت است چون علائم این بیماری در سایر بیماریهای گوارشی نیز مثل سندرم رودۀ تحریک پذیر دیده می شود. برای تشخیص افراد مبتلا می توان از غربالگری استفاده کرد. برای تشخیص این بیماری ظن قوی لازم است.

درمان این بیماری چیست؟

اساس درمان پرهیز از مصرف مواد غذائی حاوی گلوتن تا پایان عمر است. دورۀ بهبودی معمولا 6-3 ماه است ولی گاهاً در بزرگسالان تا 2 سال نیز طول می کشد. با پرهیز از مصرف مواد غذائی حاوی گلوتن، رودۀ باریک رفته رفته ترمیم پیدا کرده و جذب مواد غذائی نیز رفته رفته بهبود پیدا می کند. بیماران مبتلا به سلیاک باید از مصرف مواد غذایی حاوی گندم، جو، چاودار و برخی حبوبات پرهیز و آرد سیب‌زمینی، برنج، عدس، سویا، ذرت و لوبیا را جایگزین آن کنند. در رژیم فاقد گلوتن، مصرف کلیۀ مواد غذایی حاوی گندم، جو، چاودار و شاید جو دوسر ممنوع است. در مورد مصرف جو دوسر نظریات متفاوتی وجود دارد، زیرا بعضی از افراد قادر به تحمل مواد غذائی حاوی آن هستند و بعضی دیگر نمی‌توانند آن را تحمل کنند.

یک ضرب المثل در علم پزشکی می گوید "فقدان شک، فقدان بیماری"

کانال تلگرام بیماریهای ارولوژی:

https://telegram.me/urologicaldiseasedrsafarinejad

کانال تلگرام مخصوص باروری و ناباروری:

https://t.me/nabarvaridrsafarinejad

کانال تلگرام مخصوص سلامت جنسی:

https://t.me/salamatjensidrsafarinejad

کانال تلگرام مخصوص زگیل تناسلی:

https://t.me/zegiltanasolidrsafarineiad

کانال تلگرام مخصوص ترانسها:

https://t.me/Iraniantransgender

کانال کاربرد لیزر اربیوم یاگ

https://t.me/erbyaglaserdrsafarinejad

کانال بیماریهای­آمیزشی

https://t.me/stddrsafarinejad